آشنایی با انواع رادارهای ایران

در ادامه، ضمن معرفی نمونه‌هایی از جدیدترین رادارهای هوایی ایران و همچنین انواع غیر نظامی آنها چند نمونه از رادارهای زمینی و دریایی نیز معرفی شده‌اند:

رادار علیم

رادار علیم یکی از نمونه‌های رادار پسیو ساخته شده در کشور است. رادارهای پسیو بدون انتشار امواج و با دریافت بازتاب‌های راداری ناشی از فرستنده‌های دیگر کار کشف اهداف را به انجام می رسانند. این فرستنده‌ها شامل طیف وسیعی است از جمله امواج فرستنده‌های رادیو و تلویزیون.

این نوع رادارها مزایای قابل توجهی دارند از جمله توانمندی ویژه در کشف اهداف با سطح مقطع راداری پائین و اهداف پروازی در ارتفاع و سرعت کم. رادارهای پسیو در واقع نوع خاصی از رادارهای مولتی استاتیک بوده و در نتیجه در کشف این اهداف موفق هستند.

همچنین مواد به کار رفته در هواگردهای پنهانکار نسبت به امواج با طول موج بلند کارایی نداشته و مانند یک هدف معمولی دیده می‌شوند. به همین دلیل امواج رادیویی، تلویزیونی و تلفن‌های همراه برای کشف این وسائل مفید هستند. رادارهای پسیو با دریافت بازتاب‌های ناشی از این فرستنده‌ها کار کشف و ردگیری اهداف را به انجام می رسانند.

از دیگر مزیت‌های رادارهای پسیو هزینه تولید کمتر و هزینه عملیاتی پائین به دلیل نبود فرستنده و اجزای مکانیکی متحرک است. البته این نوع رادارها نیاز به توان پردازشی بالایی به دلیل ماهیت متنوع امواج دریافتی داشته و حداقل ۶ مرحله کار پردازش داده‌های دریافتی باید انجام شود تا کار ردگیری هدف به انجام برسد.

همچنین رادارهای پسیو به دلیل اینکه انتشار امواج ندارند توسط سامانه‌های دشمن کشف نشده و در نتیجه از حمله دشمن در راستای سرکوب پدافند هوایی مصون باقی می‌مانند.

کمتر بودن اجزای مورد نیاز برای راه‌اندازی سامانه نیز به حفاظت و اختفای بهتر این نوع رادارها کمک می‌کند. بدین ترتیب این رادارها در نواحی نزدیک به دشمن نیز قابل استقرار هستند.

رادار علیم ساخت ایران بردی بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلومتر دارد که برای کشف و کمک به شکار سریع اهداف ارزشمندی چون جنگنده‌ها و هواپیماهای ضربتی رادارگریز و همچنین موشک‌های کروز که به طور معمول در ارتفاع کمتر از ۲۰ متری سطح زمین پرواز می‌کنند ابزار ارزشمندی به حساب می‌آیند.

رادار غدیر

سامانه راداری غدیر با برد ۱۱۰۰ کیلومتر و ارتفاع قابل پوشش ۳۰۰ کیلومتر برای اولین بار در سال ۱۳۹۰ مورد استفاده عملیاتی قرار گرفت.

این رادار برای کشف اهداف هوایی، هواپیماهای رادارگریز، موشک‌های کروز و موشک‌های بالستیک و نیز ماهواره‌های در مدار پایین(لئو) طراحی و ساخته شده است.

این سامانه توانایی کشف موشک‌های سریع بالستیک را نیز داشته که در این زمینه در رزمایش پیامبر اعظم-۶ مورد استفاده قرار گرفت.

رادار الوند

الوند نام سامانه راداری است که بنابر اعلام مسئولان مربوطه در سه رده برد شامل برد کوتاه، متوسط و بلند ساخته شده است.

حداقل دو نوع از آنها با تکمیل تمامی آزمایش‌ها وارد یگان‌های قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء شده‌اند. این رادار به سامانه‌های ضدجمینگ جدید مجهز بوده که مطابق با نیازهای روز طراحی شده است.

رادار پروژه عصر

پروژه عصر، رادار هوایی دیجیتالی است که در باند S عمل کرده و نیاز عمده یگان‌های شناور کشور در رده ناو و بالاتر را در زمینه هشدار اولیه هوایی برطرف می‌کند.

باند S برای کار در محیط‌های دریایی و شرایط مختلف آب و هوایی بسیار مناسب بوده و طول موج آن بین ۸ تا ۱۵ سانتیمتر است.

در این رادار از آنتن مسطح استفاده شده است که از نظر مشخصات عملکردی بهتر بوده و امروز بیشتر رادارهای پیشرفته از چنین آنتهایی استفاده می‌کنند.

رادار سه بعدی سامانه مصباح

سامانه پدافند هوایی توپخانه‌ای مصباح برای هدفیابی و کنترل آتش از یک سامانه رادار سه بعدی برد کوتاه استفاده می‌کند.

این رادار که آنتنی متشکل از ۹ المان خطی دارد وظیفه جستجو و کشف اهداف را داشته و ضمن تشخیص دوست از دشمن داده های مربوط به زاویه در سمت، ارتفاع و فاصله تا هدف ار برای بخش آتش تأمین می‌کند.

این سامانه که به صورت بومی و توسط متخصصان داخلی طراحی و تولید شده است از حجم و وزن پائینی و سرعت پردازش بالایی برخوردار بوده و دقت آتش را برای این سامانه به میزان بسیار زیادی افزایش داده است.

همچنین ضمن گردش ۳۶۰ درجه ای آنتن، قابلیت ردگیری اهداف در ارتفاع کم نیز از جمله توانمندی های این رادار است.

رادار طارق

این رادار با هدف ایجاد یک رادار زمینی برد کوتاه قابل حمل توسط نفر طراحی و ساخته شد.

پس از دو نمونه اولیه با تلاش متخصصان دانشگاهی نمونه سوم این رادار برای تولید آماده گردید. برد آشکارسازی این رادار جمع و جور برای انسان ۴.۵ کیلومتر، برای خودرو ۸ کیلومتر و برای بالگردها ۶ تا ۸ کیلومتر است.

بیشینه خطای طارق در برد ۵۰ متر و در زاویه سمت، ۴ درجه است. آنتن آن از نوع میکرواستریپ آرایه‌ای بوده و بیشترین مقدار توان برای فرستنده تنها به ۱۰ وات می رسد.

این رادار در باند ایکس کار کرده و بازه سرعت شیء قابل ردگیری توسط آن بین ۳ تا ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت معدل ۸۳ سانتیمتر بر ثانیه(نزدیک به سرعت راه رفتن انسان) تا ۵۵.۶ متر بر ثانیه است.

طارق نیز می تواند به شبکه راداری کشور متصل شده و می تواند از راه دور کنترل شود. همچنین می توان از طارق در سامانه های کنترل آتش استفاده کرد.

جرم کل مجموعه این رادار شامل آنتن، سه پایه و سامانه پردازشگر کمتر از ۳۰ کیلوگرم است که حمل آن را توسط یک تا دو نفر ممکن می سازد.

رادار بصیر ۱۱۰

این رادار نیز برای استفاده در مأموریت های مراقبت زمینی و پایش مرزها ساخته شده است.

با کمک داده های تولیدی این رادار کار مدیریت منطقه تحت پوشش و دیده بانی سامانه ای ممکن شده و حتی نوع اهداف نیز تشخیص داده می شود. این رادار دارای انواع مختلفی از جمله نمونه های ۱۱۰بی/دی/پی و پی- اس است.

این رادار به سامانه مکانیابی جهانی نیز مجهز بوده و توانایی تشخیص سرعت اهداف را دارد. شبکه سازی و کنترل از راه دور، فرستنده و گیرنده از نوع نیمه هادی، برخورداری از کنسول و سامانه پردازش رایانه ای و کارکرد در باند ایکس از دیگر قابلیت های رادار بصیر است.

باند ایکس شامل طول موج ۲.۵ تا ۴ سانتیمتر و فرکانس ۸ تا ۱۲ گیگاهرتز بوده و به دلیل مشخصات الکترومغناطیسی خود توانایی تشخیص اهداف کوچک را دارد و معمولاً خود این رادارها نیز سبک و کوچک هستند.

بصیر نیز به همین دلیل قابلیت حمل شدن توسط نفرات و خودرو را دارد و ده ها دستگاه از آن توسط نیروی انتظامی در امر پایش مرزها به کار می رود. نمونه هایی از بصیر روی خودروهای تاکتیکی سبک و متوسط نیز نصب شده اند و بنابراین از قابلیت تحرک بسیار بالایی برخوردار هستند.

برد آشکارسازی بصیر برای نفر پیاده ۶ کیلومتر، برای خودروی سبک ۱۲، خودروی سنگین ۲۰ و برای بالگردها ۲۵ کیلومتر است و با توجه به تسلیحات محموله در بالگردهای دنیا که بردهای بسیار کمتر از ۲۵ کیلومتر دارد، بصیر در صورت نیاز می تواند در نقش هشدار زودهنگام برای واحدهای پیاد در خطوط مقدم ایفای نقش کرده و به هدفگیری سریعتر سامانه های توپخانه ای و موشک های دوش پرتاب کمک کند.

GSR-۱۱۰

این رادار ۲۵ کیلوگرمی نیز از جمله رادارهای کوتاه برد با مأموریت اصلی مراقبت زمینی است. برد آشکارسازی آن برای خودروهای سبک و کوچک تا ۵ و برای خودروهای سنگین تا ۶.۴ کیلومتر است.

آنتن این رادار توانایی گردش ۳۶۰ درجه در راستای افقی را داشته و سرعت هدف قابل تشخیص برای آن بین ۳ تا ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت است.

جرم کلی رادار با تجهیزات جانبی ۳۰ کیلوگرم است. از دیگر ویژگی های آن توانایی بالا در مقابله با جنگ الکترونیک، احتمال ردگیری شدن کم، فیلتر پردازش پالس داپلر، قابلیت تحرک بالا، آماده سازی سریع، فرستنده حالت جامد، آنتن آرایه ای میکرواستریپ، تشخیص و ردگیری اهداف به صورت دستی و خودکار، قابلیت شکل دهی دیجیتالی به موج و فشردگی پالسها، قابلیت کنترل از راه دور کامل، قابلیت نظارت بخش بخش با محور و پهنای قابل انتخاب است.

رادار افق

خانواده رادارهای افق به منظور پایش دریایی به عنوان رادار ساحلی توسعه یافتند. این رادار توانایی شبکه شدن با سامانه های راداری و پدافندی و اتصال به سامانه‌های کمک ناوبری از جمله Speed Log و GPS را داشته و توانایی ردگیری ۱۰۰ هدف دریایی از جمله ویژگی های بارز افق برای راداری در این رده است.

یکی از نمونه های رادار افق در باند ایکس کار می کند که برخی از مشخصات عملکردی آن شامل توان ارسالی ۲۵ کیلووات، سرعت چرخش آنتن ۲۴ و ۴۲ دور در دقیقه به صورت ۳۶۰ درجه و برد اسمی ۹۶ مایل دریایی معادل ۱۷۷.۶ کیلومتر است.

نمونه هایی از این رادارهای دریایی قابلیت نصب روی شناورها را دارند و با توانایی بالای خود در کشف و تعداد بالایی هدف، قابلیت‌های شناورهای رزمی کشورمان را در اطلاع از موقعیت اطراف بسیار افزایش داده اند.

رادار ثامن

نام ثامن روی دو نوع رادار ایرانی گذاشته شده است. یک رادار هواشناسی ثامن و دیگری یک رادار نظامی در باند وی-اچ-اف.

این رادار نظامی قرار بوده رونمایی و معرفی شود. همانطور که اشاره کرده بودیم باند وی-اچ-اف از باندهای طول موج بلند است که برای کشف اهداف با سطح مقطع راداری پائین که رادارگریز تلقی می شوند توانمند است.

البته در زمینه رادارهای هوایی غیر نظامی چند نمونه دیگر غیر از ثامن نیز مطرح شده اند که شامل رادارهای هواشناسی و تقرب فرودگاهی هستند.

رادار هواشناسی آسمان

رادار آسمان نخستین رادار هواشناسی کشور است که با نظارت و مشارکت مرکز باروری ابرها در کشور با صرف چهار میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال اعتبار توسعه داده شده است.

از این رادار برای نظارت بر تغییرات شرایط ابرها، حرکت، تراکم و برخی ویژگی های دیگر آنها در محدوده ای با وسعت قابل توجه استفاده می شود.

رادار تقرب فرودگاهی

هواپیماهای نزدیک شونده به یک فرودگاه پس از وارد شدن به حریم آن تحت کنترل مرکز مربوطه درآمده و برای فرود ایمن راهنمایی می‌شود.

بار اصلی در سنجیدن وضعیت هواپیماها در این فرایند بر عهده رادار تقرب فرودگاهی است که یکی از اصلی‌ترین سامانه‌های فرودگاهی به شمار می‌رود.

رادار ساخته شده برای این منظور قادر است از فاصله ۳۰ کیلومتری فرودگاه هواپیما را تحت کنترل و هدایت خود گرفته و تا لحظه نشستن و پارک هواپیما آن را هدایت کند.

منبع مورد استفاده برای این مدخل